Miasto położone w dolinie rzeki Białej, u podnóża schodzących się tutaj grzbietów Beskidu Śląskiego i Beskidu Małego. Do roku 1951 dwa osobne miasta o różnej historii i warunkach rozwojowych. Już w XI w. w dzielnicy Stare Bielsko znajdował się prehistoryczny gród z rozwijającą się przy nim osadą, która w 1263 r. otrzymała prawa miejskie. Przez kilka wieków miasto wchodziło w skład Księstwa Cieszyńskiego, a w latach 1752–1845 było własnością rodziny Sułkowskich. Od początku istnienia dzieje miasta związane były z rozwojem sukiennictwa, które było również podstawą rozwoju sąsiedniej Białej. Miasto Biała powstało w drugiej połowie XVI w. początkowo jako przysiółek wsi Lipnik. Rozwój osady nastąpił za czasów panowania starosty lipnickiego Piotra Komorowskiego, który wybudował tutaj zamek. Przywileje miejskie otrzymała Biała w 1723 r. od króla Augusta III Sasa. Po I rozbiorze Polski, Biała stała się miastem granicznym wchodzącym w skład Galicji, mimo tego oba organizmy miejskie ściśle ze sobą współpracowały. Po wybuchu II wojny światowej w Bielsku i Białej doszło tu do licznych aresztowań, masowych wysiedleń i innych represji, które jednak nie zdołały stłumić silnych i aktywnych organizacji konspiracyjnych. Przez cały powojenny okres oba miasta intensywnie się rozwijały, a zwłaszcza rozwinął się miejscowy przemysł.

Bielsko-Biała jest ważnym ośrodkiem życia kulturalnego, posiada liczne i cenne zabytki, ze względu na swoje podgórskie położenie stanowi doskonałą bazę wypadową w Beskid Mały i Śląski. Najbliższe okolice miasta posiadają bardzo dobre warunki do uprawiania sportów zimowych, a zwłaszcza narciarstwa. Największą atrakcją miasta jest czynna przez cały rok gondolowa kolejka na Szyndzielnię (1026 m schronisko PTTK). Z gondoli, a także ze stokowej polanki rozciąga się ładny widok na północ w stronę Bielska-Białej.

1. Szyndzielnia – Klimczok – Szczyrk

Spod dworca PKS miejskim autobusem nr.8 jedziemy do końcowego przystanku w Olszówce Górnej. Stąd podchodzimy kawałek pieszo do dolnej stacji gondolowej kolejki, którą wciągu 10 min. wyjedziemy pod szczyt (można wyjść pieszo lub wyjechać rowerem zielonym lub czerwonym szlakiem przez Dębowiec (525 m. – schr. PTTK, około 1.30 godz.). Z górnej stacji kolejki do schroniska PTTK na Szyndzielni (1026 m.) zielony szlak doprowadzi nas w 15 min. Ze schroniska idziemy żółtym szlakiem, który początkowo biegnie wraz z czerwonym, a następnie odbija w prawo i wspina się kamienistą drogą na widokowy szczyt Klimczoka (1117 m.). Pod szczytem, na widocznej polanie, schronisko PTTK pod Klimczokiem skąd wyruszymy do centrum Szczyrku schodzącym w dół niebieskim szlakiem. Po drodze mijamy Sanktuarium na Górce gdzie w1894 r. 12-letniej pasterce Juliannie Pezdzie ukazała się Matka Boska. W kościele obraz namalowany według wskazówek pasterki, a na jego tyłach kaplica i źródełko mające podobno moc uzdrawiającą. Powrót do Bielska-Białej autobusem PKS.

Czas przejścia około 3 godz.

Trasa łatwa z ładnymi widokami z polanki pod szczytem Szyndzielni oraz ze szczytu Klimczoka, z którego rozciąga się panorama na Pilsko, Babią Górę, a nawet Tatry. Jeśli przyjechaliśmy pod dolną stację kolejki samochodem, w powrotną drogę ze schroniska na Klimczoku proponujemy udać się czerwonym szlakiem. Warto podejść również do schroniska PTTK na Dębowcu skąd rozciąga się ładna panorama na miasto i możemy przejechać się letnim torem saneczkowym.

2. Wapienica Zapora – Błatnia – Klimczok – Olszówka Dolna

Spod dworca PKS autobusem miejskim nr.16 jedziemy do końcowego przystanku w Wapienicy Górnej (można dojechać samochodem – parking). Od przystanku musimy kawałek wrócić się drogą, którą przyjechaliśmy do ulicy Zapora i tu wraz z niebieskim szlakiem przez Palenicę (688 m. na szczycie ciekawy zabytek archeologiczny – kamienny krąg z wałem i fosą, przypuszczalnie średniowieczny pogański ośrodek kultowy), Przykrą (818 m.) dojdziemy do schroniska PTTK na Błatnej (917 m.). Ze schroniska ruszamy żółtym szlakiem przez Stołów (1035 m.), Klimczok (1117 m.), Szyndzielnię (1026 m.) do Olszówki Dolnej. (Jeżeli pozostawiliśmy samochód w Wapienicy ze schroniska na Szyndzielni zielonym szlakiem podchodzimy kawałek do górnej stacji kolejki skąd bierze początek żółty szlak biegnący do Wapienicy). Powrót do centrum autobusem miejskim nr.1

Czas przejścia około 6 godz.

Trasa łatwa, w większości z łagodnymi podejściami oraz bardzo ładną panoramą na Beskidy. Biegnie wytyczoną tu ścieżką dydaktyczną w grupie Klimczoka.

3. Olszówka Dolna – Kozia Górka – Bystra Śląska

Z dworca PKS podchodzimy na przystanek komunikacji miejskiej przy ul. Piastowskiej skąd autobusem nr.1 jedziemy do popularnego wśród Bielszczan Cygańskiego Lasku (końcowy przystanek). Stąd ruszamy zielonym szlakiem przez las na Kozią Górkę (686 m schronisko), a następnie niebieskim szlakiem na siodło pod Równią (607 m). Spod szczytu schodzimy czerwonym szlakiem do Bystrej Śląskiej gdzie warto zajrzeć do Muzeum artystyczno - biograficznego Juliana Fałata ( za drogą w dół zielonym szlakiem). Powrót do Bielska – Białej autobusem miejskim nr.57, PKS lub pieszo od muzeum wracając się do czerwonego szlaku, którym przez Równię dojdziemy do bielskich Błoń i stąd zielonym szlakiem wrócimy do Cygańskiego Lasku (około 2.15 godz.).

Czas przejścia około 2.15 godz.

Trasa krótka i łatwa prowadzi przez najpiękniejszą część Cygańskiego Lasku, ulubionego miejsca spacerów mieszkańców Bielska-Białej.

4. Straconka – Magurka – Bielsko-Biała

Spod dworca PKS autobusem komunikacji miejskiej nr.11 jedziemy do końcowego przystanku w Straconce (możemy wysiąść koło kościoła skąd biegnie żółty i zielony szlak na Magurkę). Z tego miejsca wyruszamy czarnym szlakiem na przełęcz Przegibek (663 m., można dojść za drogą lub dojechać samochodem - na górze parking), a stąd niebieskim szlakiem do schroniska PTTK na Magurce (909 m.). Ze schroniska idzemy żółtym szlakiem przez przełęcz Łysą (585 m. – ładny widok) do Straconki skąd autobusem nr.11 wracamy do centrum miasta.

Czas przejścia około 3 godz.

Trasa łatwa, z Magurki roztacza się wspaniały widok na Beskid Śląski, Mały, Kotlinę Żywiecką i położone w dole Jezioro Miedzybrodzkie. Na Magurkę możemy wybrać się śmiało rowerem górskim.

Centrum miasta – pl. B. Chrobrego – Stary Rynek

1. Zamek książąt Sułkowskich z XV w., wielokrotnie niszczony i przebudowywany, obecny eklektyczny kształt zawdzięcza przebudowie w latach 1855–1864. Rodzina Sułkowskich rezydowała tu do roku 1945. Zamek jest budowlą typu szkarpowego, z wysoką basztą i dziedzińcem pośrodku. Obecnie mieści się tu Muzeum Okręgowe posiadające zbiory związane z historią miasta, rzemiosła (zwłaszcza sukienniczego), a także kolekcja malarstwa polskiego i zagranicznego. Organizowane są tu też stałe i czasowe ekspozycje poświęcone różnym zagadnieniom sztuki i historii.
Zamek znajduje się przy placu Bolesława Chrobrego.

2. Stary rynek otoczony barokowo-klasycystycznymi kamienicami z XVII i XVIII wieku należącymi w przeszłości do rzemieślników zajmujących się tkactwem i przechowywaniem sukna. Od zamku łatwo tu dotrzeć, którąś z wąskich uliczek biegnących w górę. Ze starego rynku ulicami Kościelną lub Schodową dojdziemy do pobliskiej gotyckiej katedry z 1447 r. przebudowanej w 1910 r. (we wnętrzu kolorowe secesyjne witraże z 1912 r.), a ulicą Krętą do kościoła ewangelicko-augsburskiego wybudowanego w latach 1782–1790, przed którym stoi jedyny w Polsce pomnik Marcina Lutra z 1900 roku. Z rynku, idąc w górę ulicą Celną, a następnie ul. Sobieskiego (pod nr.51) dojdziemy do zabytkowego Domu Tkacza z XVIII wieku, w którym możemy zapoznać się z historią bielskiego tkactwa.

3. Teatr Polski wybudowany w latach 1889–1890 według projektu wiedeńczyka Emila Förstera. W fasadzie wykorzystano motyw rzymskiego łuku triumfalnego ozdobionego posagami Apolla, Malpomeny i Talii. Budynek wzorowany jest na architekturze teatrów Wiednia oraz Budapesztu. Znajduje się poniżej zamku przy zbiegu ulic 1 i 3 Maja.

4. Kościół Opatrzności Bożej wybudowany w stylu barokowym w latach 1760–1769, przebudowany i rozbudowany w XIX w. Wewnątrz obrazy Męki Pańskiej czeskiego malarza Petera Bohuna, piękna XVIII-wieczna rokokowa złota ambona w kształcie łodzi. Do kościoła dojdziemy idąc w dół od zamku ul. Stojałowskiego. Po drodze mijamy ratusz pochodzący z XIX w., w którym obecnie mieści się siedziba władz miejskich. Przy ulicy pod nr.19 mieści się Miejskie Centrum Informacji i Promocji Turystycznej, gdzie udzielane są informacje o Bielsku-Białej i Beskidach.

Dzielnica Stare Bielsko

1. Grodzisko w Starym Bielsku stanowiło miejsce pierwotnego grodu, jest interesującym obiektem archeologicznym, pozostałością typowej, pierścieniowej osady rolniczo-produkcyjnej sprzed XIII w. Badania archeologiczne odkryły na terenie osady chaty mieszkalne, zabudowania gospodarcze, studnie i dymarki. Do obecnych czasów przetrwały tylko ślady wałów oraz dawnej fosy.
Dawne grodzisko najlepiej okrążyć ulicami Pod Grodziskiem i Wał Szwedzki. Możemy tu przyjść pieszo ze starego rynku ul. Sobieskiego, podjechać autobusem MZK nr 24 lub samochodem.

2. Kościół św. Stanisława z 1360 r., należy do najstarszych zabytków miasta, wewnątrz gotyckie i renesansowe freski, a w ołtarzu gł. późnogotycki tryptyk z początku XVI w. Świątynia otoczona jest starym cmentarzem i kamiennym murkiem z XV w. (ul. Sobieskiego za wiaduktem kolejowym).

Dzielnica Mikuszowice Krakowskie

1. Drewniany kościółek p.w. Św. Barbary z 1690 r., który stanowi rzadki już przykład dawnego wiejskiego budownictwa sakralnego o cechach śląsko-małopolskich. Składa się z małej, prawie kwadratowej nawy, sześciobocznym prezbiterium i zakrystii, konstrukcji zrębowej, oszalowanej, pokrytych spadzistym, dwuczęściowym dachem gontowym oraz otoczony zamkniętymi sobotami. Wewnątrz posąg Matki Boskiej z XV w., późnorenesansowe obrazy i utrzymana w żywych kolorach polichromia z 1723 r. (kościółek stoi przy ul.Cyprysowej – z centrum miasta jedziemy w kierunku Żywca ul. Żywiecką, a dalej według drogowskazów. Można w pobliże dojechać autobusem MZK nr.2. Jeśli kościół byłby zamknięty to o otwarcie można poprosić na plebani).